Włodzimierz Rędzioch: – Nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, że w wielu krajach na świecie pod określeniem „gry hazardowe” kryje się dramatyczne zjawisko społeczne, poważny problem zdrowotny, a przede wszystkim – ogromny biznes, który po części jest kontrolowany przez przestępczość zorganizowaną. Jakie są rozmiary tego zjawiska we Włoszech?

Nello Scavo: – W naszym kraju roczne obroty biznesu gier hazardowych przekraczają 85 mld euro. Szacuje się, że ponad połowa obywateli przynajmniej raz w roku gra, ale są co najmniej 3 mln patologicznych hazardzistów, czyli ludzi uzależnionych, którzy potrzebują odpowiednich kuracji. Ta sytuacja spowodowała, że ministerstwo zdrowia wprowadziło terapię leczenia z ludopatii, czyli niekontrolowanej potrzeby uprawiania hazardu.

– Jak to się stało, że demokratyczne rządy zmieniły wiele krajów w szulernie? Kto tak naprawdę zarabia na szeroko rozpowszechnionym hazardzie?

– Na początku sądzono, że państwo może zarobić na rozpowszechnianiu gier hazardowych. Okazuje się jednak, że do państwowych kas trafia kilka milionów euro – wielkie pieniądze zarabiają nieliczne firmy, głównie zagraniczne, a negatywne koszty społeczne hazardu spadają na barki państwa.

– Gdy zalegalizowano gry hazardowe, mówiło się, że w ten sposób zostanie zwalczone zjawisko nielegalnego hazardu. Tak się jednak nie stało. Czym jest biznes związany z hazardem dla włoskiej przestępczości zorganizowanej?

– Legalny system gier hazardowych jest infiltrowany przez mafie, którym udało się opanować sektor usług takich, jak wynajem sprzętu do gier i jego naprawa. Poza tym otwierają one legalne domy gry, w których automaty nie są podłączone do centralnego systemu kontroli państwowej. W ten sposób władze ich nie kontrolują, a wszystkie pieniądze trafiają do kieszeni mafiosów.

– Wiele mediów oraz niektórzy politycy z jednej strony ostentacyjnie wychwalają korzyści z zalegalizowanego hazardu, a z drugiej – ukrywają ogromne szkody społeczne spowodowane uzależnieniem od hazardu. Co powinniśmy wiedzieć o społecznych skutkach hazardu na przykładzie Włoch?

– Od ponad roku prowadzę dziennikarskie śledztwo, z którego wynika, że niektóre ugrupowania polityczne są finansowane przez firmy działające w sektorze gier hazardowych. Oczywiście, chodzi o to, by nie wprowadzano praw ograniczających gry hazardowe. A przecież wiadomo, jak wielkie szkody powoduje uzależnienie od hazardu. Jeśli przedsiębiorca, robotnik, ojciec rodziny trwonią pieniądze w automatach lub grając w wideo pokera, cierpią na tym przedsiębiorstwa i rodziny, a w konsekwencji cały system społeczno-gospodarczy.

– Czy możesz opowiedzieć jakąś historię, aby zilustrować tragedie wynikające z uzależnienia od hazardu?

– Spotkałem przedsiębiorców, którzy, aby spłacić długi spowodowane hazardem, musieli zwrócić się do lichwiarzy lub mafijnych bankierów, co sprawiło, że firmy zostały zamknięte, a pracownicy pozostali bez pracy. Czasami przedsiębiorstwa są wykorzystywane do prania brudnych pieniędzy mafii. Ale istnieją też przypadki zabójstw w rodzinie – patologiczni hazardziści zabili bliskich, bo ci wypominali im, że zniszczyli życie własne i swoich rodzin z powodu hazardu.

– Jak ograniczyć zjawisko szerzenia się hazardu?

– Przede wszystkim nie otwierać nowych sal gier, a zwłaszcza zapobiegać, by nie było ich w pobliżu takich miejsc jak szkoły, szpitale, kościoły, centra młodzieżowe. Ale to, niestety, nie wystarczy.

– Ostatnio pojawiło się nowe wielkie zagrożenie – gry hazardowe on-line. Rzecz jest tym bardziej niepokojąca, że interesują się tym biznesem wielcy finansiści. Co o tym sądzisz?

– W rzeczywistości jest to jeszcze bardziej podstępne niebezpieczeństwo – we Włoszech niektóre sale gier są zamykane, ponieważ hazard przenosi się do internetu. W ten sposób, z telefonu komórkowego czy komputera, można grać o każdej porze dnia i nocy. Używanie sieci i smartfonów sprawi, że będzie coraz mniej sal gier, a coraz więcej graczy. Poza tym wielkie firmy kontrolujące hazard będą zarabiać jeszcze więcej, bo zniknie cała struktura hazardu: producenci i dystrybutorzy automatów, bary, w których za opłatą ustawiano te urządzenia. Poza tym mamy do czynienia ze zjawiskiem globalizacji hazardu – we Włoszech już ok. 70 proc. rynku kontrolują spółki powiązane z kapitałem zagranicznym. Wśród nich jest dla przykładu angielski fundusz emerytalny, który uznał, że najlepszym sposobem ulokowania oszczędności emerytów jest hazard. Teraz spółki te wzięły na cel kraje Europy Wschodniej. Musicie o tym wiedzieć!

– We Włoszech jest ok. 400 tys. legalnych automatów. W przyszłości państwo chce je zastąpić nowymi, aby lepiej je kontrolować. Czy istnieje ryzyko, że te automaty do gier – za sprawą przestępczości zorganizowanej i skorumpowanych polityków – trafią za granicę, również do Polski?

– Myślę, że to nie tylko ryzyko, ale pewność. Istnieją ugruntowane związki między włoską mafią a organizacjami przestępczymi w Europie Wschodniej. Nieuchronnie te sojusze będą się konsolidować dzięki łatwym zarobkom, które można uzyskać z automatów, bo są to prawdziwe maszynki pożerające pieniądze milionów ludzi.

– Co robi włoski Kościół – bardzo zaangażowany w rozwiązanie problemu uzależnienia od hazardu – aby pomóc ofiarom gier hazardowych?

– Z inicjatywy Konferencji Episkopatu Włoch powstała krajowa Rada ds. Walki z Lichwą, która wypracowała programy zapobiegawcze i politykę demaskowania nadużyć. Ale jej działalność spotyka się ze zdecydowaną reakcją tych grup interesów, które przekształcają nasze miasta w szulernie pod gołym niebem. Potrzebne jest też odpowiednie wychowanie, aby ludzie mieli zdrowy stosunek do pieniądza i pracy oraz rozumieli, że nie wszystko można mierzyć miarą bogactwa. Dziś, w sytuacji głębokiego kryzysu gospodarczego, wiele osób z rozpaczy wydaje ostatnie pieniądze na loterie, gry i zakłady, mając nadzieję na wielką wygraną, ale – jak mówią w kasynach – „bank zawsze wygrywa”.