„Bóg jest łaskaw” – towłaśnie oznacza w języku hebrajskim imię Jan, tak bardzo zadomowione w polszczyźnie i w kulturze całej Europy. Imię to nosił pustelnik i święty prorok, który ochrzcił samego Boga człowieka Jezusa Chrystusa. Spośród milionów Janów jeden jest Jan Chrzciciel. Postać tak ważna dla chrześcijaństwa, że obierana za patrona państw, miast, niezliczonych parafii, kościołów i zakonów. Ten, który wyprzedzał kroki Jezusa, jest także patronem Wrocławia.

Studiując burzliwe dzieje tego miasta – które jak pielgrzym przechodziło w historii z rąk rządców piastowskich do czeskich, niemieckich i wreszcie polskich – można wierzyć, że to Opatrzność Boża wybrała mu tak mocnego Patrona. Sam Jezus powiedział przecież o Janie: „Zaprawdę powiadam wam: Między narodzonymi z niewiast nie powstał większy od Jana Chrzciciela” (Mt 11, 7-11; Łk 7, 24-27).

Patron katedry, miasta i herbu

W 1963 r. papież Paweł VI ogłosił bł. Czesława Odrowąża głównym patronem Wrocławia. Jak podaje Jan Długosz, 6 kwietnia 1241 r. ten dominikanin obronił miasto oblężone przez Tatarów. Kiedy hordy nieprzyjaciela pustoszyły gród, Czesław żarliwie modlił się. Nad jego głową pojawił się wówczas słup ognia sięgający nieba, a przerażeni Tatarzy wycofali się na legnickie pola. Jednak dwa i pół wieku wcześniej, zanim bł. Czesław przybył do stolicy Śląska, jej patronem był już Jan Chrzciciel.

Najbardziej prawdopodobnym wytłumaczeniem tego wyboru jest nawiązanie do protoplasty tutejszej władzy kościelnej. Pierwszym biskupem panującym na Ostrowie Tumskim od ok. 1000 r. był bp Jan, a po nim jeszcze kilku biskupów o tym imieniu. Bp Thietmar, opisując w kronikach następstwa zjazdu gnieźnieńskiego, odnotowuje, że nowo powołanej metropolii gnieźnieńskiej podporządkowano trzech biskupów: kołobrzeskiego Reinbera, krakowskiego Poppona i wrocławskiego – Jana. Z nadania tegoż biskupa, pod koniec X wieku, św. Jan Chrzciciel został patronem katedry i metropolii wrocławskiej. Dzień jego urodzin i wspomnienie liturgiczne – 24 czerwca – jest odtąd świętem Wrocławia.

Głowa Jana Chrzciciela

Uwięziony wcześniej na dworze króla Heroda pustelnik Jan został ścięty ok. 32 r. na skutek spisku Herodiady. Prorok krytykował niemoralny związek króla z Herodiadą, żoną jego brata. Według przekazów głowę świętego ukrytą w pałacu znalazła jedna z dworek, Joanna. Potajemnie pochowała ją na Górze Oliwnej w Jerozolimie. Odnaleziona dopiero w 452 r., święta relikwia ponownie zaginęła. Trzecie jej odnalezienie miało miejsce w 850 r., kiedy przeniesiono ją ostatecznie do Konstantynopola.

Symboliczny obraz głowy Proroka od czasu jego okrutnej śmierci jest częstym motywem w codzienności i w sztuce. Znalazł się także w herbie Wrocławia, a jego liczne przedstawienia znajdują się we wrocławskim ratuszu i na jego elewacjach.

Święty Jan na pieczęci i w herbie

Wizerunek św. Jana Chrzciciela zagościł po raz pierwszy na reprezentacyjnej pieczęci miejskiej z 1292 r., co miało podkreślić odrębność miasta. Pieczęć zmieniała się kilkakrotnie z biegiem lat. W 1530 r. miasto otrzymało przywilej herbowy od cesarza Ferdynanda I. Pojawił się więc na pieczęci herb, który niewiele zmieniony, obowiązuje do dziś. Tarcza herbu, podzielona na 4 pola, zawiera symbole: lwa czeskiego, orła Piastów wrocławskich, głowę Jana Ewangelisty i literę „W”. Pośrodku – głowę św. Jana Chrzciciela na srebrnej misie. Pieczęć wykonał złotnik Paweł Bog.

W takiej postaci herb przetrwał ponad 250 lat, ulegając jedynie niewielkim stylizacjom w ornamentyce. Zdecydowanie wyróżniał się wśród innych herbów dolnośląskich miast, nawiązując do korzeni: kultury trzech narodów, które kolejno władały Śląskiem.

W 1938 r. hitlerowskie władze miasta zmieniły herb. Ówczesny nadprezydent Śląska Josef Wagner uważał, że herbowa litera „W” jest zbyt słowiańska, a głowa św. Jana Chrzciciela na misie – zbyt chrześcijańska. W maju 1945 r., po wyzwoleniu Wrocławia, natychmiast wrócono do dawnego herbu. Już w 1948 r. Ministerstwo Ziem Zachodnich zatwierdziło jego zmianę na wersję mającą rzekomo symbolizować związek miasta i regionu z Polską (połowa orła śląskiego i połowa polskiego). Jednak historyczny, pięciopolowy herb miasta, Rada Miejska Wrocławia przywróciła dopiero w 1990 r., uchwałą z dnia 19 czerwca.

Misja Patrona miasta

Do miasta, które jest międzynarodowym tyglem kultur i wyznań, pasuje także misja św. Jana Chrzciciela jako proroka: przygotowywał drogę Większemu od siebie. Przygotowywał grunt, by mogło odbyć się „spotkanie”. A Wrocław, jak powiedział Jan Paweł II, ma być miastem spotkania.

* * *

Zapraszamy na Noce Kościołów i Święto Wrocławia

21.06.2015 – niedziela

Wołów
Kościół pw. św. Wawrzyńca, ul. ks. Franciszka Bosaka 21
18.00 – Msza św. Po Mszy św. wykład red. Grzegorza Górnego (Fronda) temat: „Wielkie relikwie chrześcijaństwa: tajemnice Całunu Turyńskiego i poszukiwania Świętego Graala”

Trzebnica
Klasztor Księży Salwatorianów, ul. Jana Pawła II
Wieczór w klasztorze
18.00 – wystawa artystyczna w Starej Wozowni Klasztornej
projekcja filmu biograficznego „Serdecznie Dobry Ojciec” o śp. bp. Józefie Pazdurze
19.30 – nocne zwiedzanie klasztoru

Oława
Kościół pw. św. Piotra i Pawła
13.00 – Msza św. i intronizacja relikwii św. Jana Pawła II pod przew. abp Mieczysława Mokrzyckiego, metropolity lwowskiego

Brzeg Dolny
Kościół pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, ul. Zielona 2
18.00 – Msza św. Po Mszy św. spotkanie z red. Janem Pospieszalskim; temat: „Tożsamość i Pamięć – 10 lat po Świętym Janie Pawle II”

Wiązów
Zespół szkół publicznych, ul. 1 Maja
14.00 – rozpoczęcie II Wiązowskiego Biegu Charytatywnego połączonego ze zbiórką na pomoc Zakładowi Opiekuńczo – Leczniczemu dla dzieci w Jaszkotlu. Imprezę poprowadzi Maciej Musiał (aktor).
18.00 – występ zespołu Fragua
20.00 – koncert zespołu LemON

Stobrawa
Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, ul. Witosa 25
12.00 – Msza św. Po Mszy św. spotkanie w przyparafialnym Ośrodku Wychowawczym z Anną Golędzinowską (modelka, autorka książki pt. „Ocalona z piekła”)

Henryków
Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, Katolickie Liceum im bł. Edmunda Bojanowskiego, pl. Cystersów 1
12.00 – Msza św.
13.30 – zwiedzanie klasztoru
14.30 – koncert Orkiestry Dętej Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego im. bł. Edmunda Bojanowskiego i pokaz musztry paradnej w wykonaniu uczniów klas PW
16.00 – czytanie Księgi Henrykowskiej – inscenizacja „Atak na Cystersów – Bractwo”
17.00 – występy uczniów KLO.

22.06.2015 – poniedziałek

Wrocław
Katedra św. Jana Chrzciciela, pl. Katedralny 18
12.00 – Msza św. pod przew. abp. Józefa Kupnego we wspomnienie rocznicy konsekracji biskupiej śp. kard. Bolesława Kominka;
Po Mszy św. wykład „Droga arcybiskupa Bolesława Kominka od Radlina do Wrocławia” ks. dr hab. Henryk Olszar (UŚ Katowice) – aula PWT, pl. Katedralny

23.06.2015 – wtorek

Wrocław
Kościół pw. św. Elżbiety (garnizonowy) Rynek, ul. św. Elżbiety 1
19.30 – koncert Rodziny Pospieszalskich

24.06.2016 – środa

Wrocław – święto św. Jana Chrzciciela
Bazylika św. Elżbiety, ul. św. Elżbiety 1/2
11.15 – Złożenie przez radnych kwiatów w Kaplicy Rajców. Modlitwa.
11.30 – Uroczysty przemarsz do Ratusza

Rynek – Ratusz
12.00 – Wręczenie nagród miejskich, tytułu honorowego obywatela miasta Wrocławia (ks. prał. Stanisław Orzechowski i o. Ludwik Wiśniewski OP) oraz nagród Rady Miejskiej i Prezydenta Wrocławia

Katedra św. Jana Chrzciciela
18.30 – Msza św. w intencji miasta Wrocławia pod przew. abp. Józefa Kupnego (transmisja Radio Rodzina i TV Rodzina)

Kościół pw. św. Krzyża (Ostrów Tumski)
20.30 – Koncert: „Msza gospelowa” (Missa Gospel’s) Włodzimierza Szomańskiego. Teksty do utworów – Roman Kołakowski.
Wykonawcy: Orkiestra Symfoniczna Narodowego Forum Muzyki, Akademicki Chór Politechniki Wrocławskiej, Zespół kameralny Kameleon, Zespół Spirituals Singers Band
Szczegóły na stronie: www.nocekosciolow.pl

Oprac. ML