Stanisław Wincenty Jabłonowski herbu Prus III przyszedł na świat w 1694 r. Jego ojcem chrzestnym był jeden z najbardziej znanych monarchów Rzeczypospolitej, bohater spod Wiednia – król Jan III Sobieski. Wspomina o tym fakcie Teodor Żychliński w Złotej księdze szlachty polskiej z 1881 r. Znajdujemy w niej objaśnienie, że babka Stanisława Wincentego od strony matki – Ludwika Agrange de Arquien była siostrą królowej Sobieskiej, co uwiarygadnia tę informację. Losy Stanisława Wincentego Jabłonowskiego są mocno związane ze Lwowem. Tam w kolegium Jezuitów pobierał naukę, a we lwowskiej świątyni jezuickiej zostali pochowani jego rodzice. Solidne wykształcenie i koligacje rodzinne pozwoliły mu dostępować kolejnych zaszczytów i urzędów – m.in. w 1722 r. został starostą Białej Cerkwi. Dziewięć lat później otrzymał godność starosty międzyrzeckiego i w tym okresie w jego biografii pojawia się kolejny władca Polski – Stanisław Leszczyński. Stanisław Wincenty Jabłonowski uczestniczy w elekcji tegoż króla i staje się na pewien czas jego dworzaninem. W 1744 r. z rąk Karola VII Bawarskiego, czasowego cesarza Niemiec, otrzymuje tytuł książęcy. W międzyczasie zostaje też kawalerem Orderu Orła Białego (najstarsze polskie odznaczenie państwowe) oraz Orderu Świętego Ducha (najwyższe odznaczenie królestwa Francji).

Lokalne ślady księcia Jabłonowskiego

Z Wielkopolską Stanisław Wincenty Jabłonowski związał się przez mariaż z Dorotą Bronisz herbu Wieniawa w 1729 r. – była jego drugą żoną. Była dziedziczką dóbr Stęszew i Racot oraz patronką kościołów w Tomicach i Stęszewie. Małżeństwo nie przetrwało jednak próby czasu i zostało zakończone w 1748 r. Warto wspomnieć, że owocem tego związku był Antoni Barnaba Jabłonowski, poseł Sejmu Wielkiego i senator Rzeczypospolitej w latach 1760-95. Sam zaś Stanisław Wincenty dał się poznać raczej jako dobroczyńca i fundator licznych budowli sakralnych, wznoszonych dla franciszkanów, paulinów, bazylianów i pijarów w różnych częściach kraju. W kwestii związków Stanisława Wincentego z Wielkopolską należy tylko z kronikarskiego obowiązku odnotować, że w okresie jego patronatu nad kościołem w Tomicach (pow. poznański) miała miejsce wizytacja archidiakona poznańskiego Stanisława Kaczkowskiego (23 marca 1738 r.). Opisuje on świątynię tomicką jako murowaną, ale z wyposażeniem na raczej średnim poziomie.

Dobroczyńca Kościoła

W swojej działalności publicznej Stanisław Wincenty Jabłonowski skupiał się mniej na sferze politycznej, a bardziej na dziedzinie architektury i dobroczynności względem Kościoła. Między innymi w 1730 lub 1740 r. erygował parafię rzymskokatolicką w Niżniowie (obecnie Ukraina, obwód iwano-frankiwski), gdzie początkowo funkcjonowała świątynia klasztorna Paulinów. Na potrzeby tamtejszego klasztoru książę Jabłonowski przeznaczył swoje włości w Oknianach i Kuryszczu o wartości 100 tys. zł. Wspólnota paulińska w Niżniowie miała utrzymywać dwunastu zakonników i odprawiać w intencji fundatora dwie Msze św. tygodniowo.

Stanisław Wincenty Jabłonowski wznosił nie tylko budowle sakralne, lecz także pałace. Budowla tego typu w Krzewinie (obwód chmielnicki, Ukraina) mieściła początkowo w swych murach archiwum rodu Jabłonowskich, zawierające bogate zbiory numizmatów, drogocennych kamieni, a także druków i obrazów. Niestety, kolekcje te nie przetrwały do czasów współczesnych – przeniesione w pewnym momencie do pałacyku w Płużnem na Ukrainie (także fundacji Stanisława Wincentego Jabłonowskiego) zaginęły ostatecznie w 1919 r. Próby czasu nie przetrwał też sam pałac w Płużnem. Jedyną pamiątką po tym miejscu są rysunki znanego XIX-wiecznego rysownika, malarza, pianisty i kompozytora – Napoleona Ordy.

Donator Jasnej Góry

Stanisław Wincenty Jabłonowski znaczną część życia poświęcił również na działalność literacką (Pamiętne uprowadzenie wojska z cieśni Bukowińskiej... z 1745 r., Siedem łez grzesznika pokutującego, z uwagami ascetycznymi, wyd. we Lwowie, czy też Pamiętnik... 1734-1737), jednak jego dzieła nie zyskały szerszego rozgłosu. Interesującym epizodem w biografii księcia są za to ostatnie lata jego życia. W 1751 r. z polecenia Stanisława Wincentego Jabłonowskiego, dobroczyńcy klasztoru Ojców Paulinów na Jasnej Górze, przebudowano jedną z kaplic bocznych bazyliki jasnogórskiej. Kaplica ta, początkowo drewniana, zwana była też kaplicą Świętych Aniołów Stróżów, a od pierwszych lat XX wieku nosi wezwanie Najświętszego Serca Pana Jezusa. Widocznymi do dzisiaj śladami przebudowy z fundacji księcia Jabłonowskiego są nie tylko potoczna nazwa tej sakralnej budowli, ale i cztery kolumny umieszczone w jej elewacji zewnętrznej. We wnętrzu kaplicy znajdziemy m.in. nagrobek Jabłonowskiego – Stanisław Wincenty spoczął tu w 1754 r. Jego doczesne szczątki złożono zatem nie w rodzinnym grobowcu, lecz tam, gdzie w czasie trwania ziemskiego pielgrzymowania czuł się zapewne najlepiej i gdzie spodziewał się znaleźć zarówno spokój własnej duszy, jak i niezbywalne miejsce w pamięci potomności.