Stowarzyszenie Współpracy Polska-Wschód działa ponad 25 lat. Jego głównym celem jest budowanie i rozwijanie dobrosąsiedzkich stosunków z naszymi sąsiadami zza wschodniej granicy w oparciu o najlepsze tradycje wzajemnego poszanowania

W drugim dniu świętowania 100. rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę, 12 listopada, w siedzibie Lubelskiego Oddziału Stowarzyszenia odbyło się spotkanie patriotyczne, podczas którego zaprezentowana została antologia „Polska i Polacy w poezji rosyjskiej”. Wyboru wierszy i ich przekładu dokonał prof. Jan Orłowski, badacz recepcji poezji rosyjskiej w polskim życiu literackim oraz inspiracji twórczych polskiej kultury w literaturze rosyjskiej.

Ks. prof. Edward Walewander, prezes Oddziału Lubelskiego Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód, witając wszystkich uczestników spotkania, wśród nich przybyłych z Warszawy: Józefa Brylla, prezesa Stowarzyszenia i jego zastępcę Zdzisława Jacaszka, przypomniał, że prof. Jan Orłowski prowadzi w Oddziale Lubelskim wykłady poświęcone poezji rosyjskiej. Dzięki profesorowi coraz bardziej znane są przetłumaczone na język polski wiersze, w których Polska i jej sprawy są w niej obecne, zarówno odniesieniu do przeszłości, jak i spraw aktualnych.

Jako laudację zaprezentował tekst recenzji książki, jaką napisał ks. prof. Zygmunt Zieliński. Zauważył on, że prof. Orłowski wybrane przez siebie wiersze umieścił w panoramie tragicznych dziejów łączących Polskę i Polaków z Rosją i Rosjanami. Przypomniał, że wśród twórców poezji byli także polscy zesłańcy i ich potomkowie już wrośnięci w kulturę rosyjską, lecz nawiązujący do polskich korzeni i próbujący przeciwstawić się negatywnym stereotypom Polaków narzucanym przez carską, a potem komunistyczną propagandę. Ks. Zieliński wskazał, że poezja rosyjska charakteryzuje się silnie przemawiającą do czytelnika liryką. Nie ma tam metafor, aluzji, lecz mówienie wprost o tym, co leży na sercu. Jest tak w wierszach nostalgicznych i rozliczeniowych z przeszłością, po obu stronach trudną.

Prof. Orłowski przypomniał swoją drogę naukową i edytorską oraz przebieg zainteresowań poezją rosyjską. Powiedział, że prezentowane w tomiku wiersze są w Polsce mało znane, a odkrywał je i tłumaczył w różnym czasie. Wiele z nich powstało w czasie I wojny światowej, czyli w okresie starań Polaków o odzyskanie niepodległości. Są też wiersze o wielkich Polakach – twórcach kultury – Chopinie, Mickiewiczu, Lipińskim, Żeromskim i wielu innych. W antologii przedstawione są wiersze poetów mniej i bardziej znanych, jak m.in. Osip Mandelsztam, Zinaida Gippius, Natalia Astafjewa, Jan Bernard. Autor preferował utwory przyjazne wobec Polski i świadomie nie podejmował trudu przedstawienia utworów tendencyjnych i agitacyjnych, które nie tworzą klimatu pojednania, zrozumienia i dobrej współpracy między narodami Polski i Rosji. Prezentowane wiersze, poza jednym z końca XVIII w., sięgają początku ubiegłego stulecia, aż po czasy współczesne. W dużym stopniu odnoszą się do sprawy niepodległości Polski. O tej rocznicy przypominają również zamieszczone w aneksie dwa oryginalne wiersze autora.

- We wstępie do publikacji autorzy napisali, że historia pozwala zrozumieć teraźniejszość - powiedziała prof. Anna Woźniak (KUL). - Dodałabym, że także sztuka, literatura i poezja pozwala nam zrozumieć inne narody, sąsiadów, także Rosjan, z którymi nasze relacje zawsze były niezwykle skomplikowane, ale także pełne akcentów optymistycznych. Te skomplikowane sprawy przybliża nam prof. Jan Orłowski, za co bardzo mu dziękujemy.

Klimat świętowania 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości podkreśliła pochodząca z Lublina Monika Grajewska, która w czasie spotkania wykonała szereg pieśni patriotycznych i religijnych. Artystka jest znana w Polsce i zagranicą, między innymi z interpretacji poezji bp. Józefa Zawitkowskiego, który ze względu na jej wyjątkowe walory głosowe nazywa ją „majowym słowikiem”. Podczas obchodów Święta Niepodległości 11. listopada 2018 r. wojewoda lubelski, Przemysław Czarnek, w imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy uhonorował Monikę Grajewską zasłużoną w służbie państwu i społeczeństwu wręczając jej Brązowy Krzyż Zasługi za wybitną działalność artystyczną i kulturalną.