Absolwent Uniwersytetu Gregoriańskiego, specjalista od prawa kanonicznego, wieloletni pracownik Kongregacji ds. Kościołów Wschodnich, od jedenastu lat ordynariusz diecezji sandomierskiej, autor publikacji specjalistycznych, tym razem sięgnął po lżejszy gatunek i napisał kilkanaście opowiadań, obrazujących codzienne życie pasterza diecezji i jego najbliższych współpracowników. Jak wyjaśnia autor, utwory powstały w trudnym czasie pandemii, więc „aby rozproszyć smutne myśli i spojrzeć na rzeczywistość z przymrużeniem oka”, napisał opowiadania z kościelnego podwórka i dlatego wszystkie mają szczęśliwy finał.

Niemal w każdej opowieści jest wątek kryminalny – czy to związany z działaniami emerytowanego ubeka, tajemniczym zniknięciem relikwii z kościoła czy dewastacją figur, przedstawiających świętych Pańskich i odbiorca spodziewa się rozwikłania tajemnicy. Głównym bohaterem, spinającym wszystkie te opowiadania, jest biskup Rzymkowca, Bernard Włóczyński. I wśród spraw niezwykłych i tajemniczych opisuje autor codzienność pracy duszpasterskiej – przyjmowanie interesantów, wizytacje w parafiach, udział w uroczystościach kościelnych i świeckich, w których obecność pasterza diecezji jest nieodzowna lub wielce pożądana przez społeczność lokalną. Pogodna i pełna humoru narracja prowadzi do pomyślnego finału – uratowanie filii katolickiego uniwersytetu czy wykrycia sprawców napadu na księdza. W pewnych sytuacjach pomagają w odkryciu prawdy „Apoftegmata” Ojców Pustyni, których bp Włóczyński jest wielbicielem.

Nazwiska bohaterów i miejscowości są znaczące – biskup – senior diecezji to Edmund Szlachetny, proboszcz, który za komuny nielegalnie wybudował kościół ma nazwisko Mieczyk, zaś sekretarz biskupa to ks. Pączek. Nazwisko głównego bohatera też jest znaczące i jest aluzją do licznych podróży, które kiedyś odbył włócząc się po świecie. Choć autor zastrzega, że zbieżność osób i sytuacji jest całkowicie przypadkowa, można się domyślać, kto jest pierwowzorem nie tylko głównego bohatera, ale też biskupa – seniora Edmunda Szlachetnego, czy serialu „Siostra Iza” o zakonnicy, rozwiązującej zagadki kryminalne.

Autor osiągnął swój cel – lektura opowiadań rozprasza smutne myśli, relaksuje, ale jest tu ukryta warstwa znacznie poważniejsza – autor dyskretnie pokazuje, co znaczy być biskupem w czasach narastającej wrogości do Kościoła, gdy sfrustrowany osobnik wybija kamieniami szyby w oknach pałacu arcybiskupiego czy niechęci mediów. „Wiadomo, wolność słowa, która w przypadku krytyki Kościoła jest święta”. O mediach biskup często rozmawia ze swoim rzecznikiem prasowym ks. Mieczysławem Żbikiem.

Jak autor odmalowuje los biskupa? Pisze, że są księża, którzy chorują na „mitrozę”, czyli, jak wyjaśnia w przypisach „chorobę na biskupstwo, mającej swój źródłosłów w mitrze, noszonej przez biskupa”. To idealizowanie, wynikające z niewiedzy, gdyż „biskupstwo przypomina bukiet róż”, bo „kiedy są w wazonie widać tylko piękno kwiatów, ale jeśli trzymasz je w ręku, trzeba zaakceptować również kolce”.

„Biskupia agenda jest gęsto zapisana. Od wydarzeń czysto kościelnych zaczynając, na patriotycznych i kulturalnych kończąc, do tego jeszcze interesanci, zebrania i wyjazdy poza diecezje. Okres od kwietnia do końca czerwca stoi pod znakiem sakramentu bierzmowania”. Na dodatek, co często główny bohater powtarza współpracownikom, nie posiada on daru bilokacji.

W tej agendzie ważną pozycję zajmują wizytacje. „’Gość w dom Bóg w dom’ mówi staropolskie przysłowie. Dużo jednak zależy od tego, kto stoi na progu. Jeśli jest to biskup, pukający do drzwi plebanii, zostanie ugoszczony po królewsku, choć proboszcz raczej nie uniknie stresu. A co dopiero, gdy arcypasterz przyjdzie na wizytację kanoniczną. (…) przecież jakieś niedociągnięcia znajdzie. Stąd żartują sobie proboszczowie, że najpiękniejszy z całej wizytacji jest widok znikającego z oddali kurialnego auta. Wtedy nawet dymek z rury wydechowej pachnie inaczej”.

Czytelnik nie znajdzie w tej książce odpowiedzi na pytanie, co tkwi w sercu biskupa. Może się jedynie domyślać i jest to kolejna zagadka do rozwiązania, choć odpowiedź jest na wyciągnięcie ręki. Biskup to ktoś bardzo zapracowany, odpowiadający za losy licznej rzeszy podwładnych i wiernych, nieraz samotny, pragnący dobra nie tylko powierzonych mu ludzi, ale również nie należących do trzódki. Owa trzódka, jak pisze we wstępie nie powinna się bać, bo otrzyma królestwo. A tego chce jego Mistrz.

Krzysztof Nitkiewicz, Klucz do serca biskupa, Sandomierz 2020.