W 2016 r. z inicjatywy ks. Andrzeja Perzyńskiego powstało Polskie Forum Chrześcijańskie, skupiające, obok katolików i wiernych Kościołów zrzeszonych w PRE, także ewangelikalnych protestantów. Jest to część ogólnoświatowego przedsięwzięcia ekumenicznego współtworzonego przez chrześcijan wszystkich wyznań i niezależnego od dotychczasowych struktur ekumenicznych. Jego celem „jest promowanie nowych, otwartych relacji pomiędzy członkami Kościołów chrześcijańskich w Polsce, którzy dotychczas nie kontaktowali się i nie rozmawiali ze sobą, którzy ograniczali kontakty do wybranej grupy partnerów, którzy z różnych względów byli niezadowoleni z dotychczasowych kontaktów międzywyznaniowych. Uczestnicy forum pragną stworzyć otwartą przestrzeń, w której mogą się zgromadzić reprezentanci szerokiego spektrum Kościołów chrześcijańskich, teologicznych szkół wyższych i organizacji międzykościelnych, wyznający Trójjedynego Boga i Jezusa Chrystusa jako doskonałego w swojej boskości i człowieczeństwie, w celu wspierania wzajemnego zrozumienia oraz podejmowania wspólnych wyzwań”.

Zdaniem abp. Nossola, „w Polsce nastąpiło faktyczne przełamanie murów pomiędzy wyznaniami i wzajemne zbliżenie”. Podobnie zmarły w 2017 r. wybitny prawosławny hierarcha i teolog, abp Jeremiasz (Anchimiuk) nieraz podkreślał, że w Polsce „mamy wyjątkowo dobrą sytuację, jeśli chodzi o stosunki międzykościelne”. Ekumenizm stał się chlebem powszednim życia Kościoła.

„Mamy się czym pochwalić, relacje ekumeniczne w Polsce są wzorcowe i możemy patrzeć z nadzieją w przyszłość” – mówił KAI w 2013 r. bp Nitkiewicz. Deklarował, że praca Kościoła katolickiego w naszym kraju będzie szła w kierunku coraz większego uwrażliwiania wiernych na obecność i szacunek wobec mniejszych wspólnot chrześcijańskich.

Problemy

Nie brakuje jednak problemów. W Kościele katolickim w Polsce wciąż panuje zbyt małe zainteresowanie Tygodniem Modlitw o Jedność Chrześcijan. „Słyszę czasami, jak niektórzy mówią: przecież u nas są sami katolicy i czują się zwolnieni z choćby najmniejszego akcentu ekumenicznego – zaznaczył bp Nitkiewicz niedawnym komentarzu dla KAI. – Tymczasem Ojciec Święty Franciszek nie pozostawia wątpliwości, powtarzając stale, że trzeba podążać w kierunku jedności chrześcijan, jeszcze bardziej zdecydowanym krokiem, zaczynając właśnie od modlitwy. Stąd mój apel do duszpasterzy, aby zachęcali do niej w kazaniach i na katechezie, dając sami przykład zaangażowania ekumenicznego”.

Pomysłem przewodniczącego Rady ds. Ekumenizmu jest zainteresowanie ekumenizmem polskiej młodzieży, która bierze chętnie udział w Europejskich Spotkaniach Młodych, organizowanych przez Wspólnotę z Taizé. „One mają przecież wymiar ekumeniczny. Może powinniśmy zaprosić wprost uczestników tych corocznych spotkań do zaangażowania się w przygotowanie tygodnia ekumenicznego? Zaproponować im udział w inicjatywach, które są podejmowane są wspólnie przez różne Kościoły. To jest wyzwanie dla wszystkich” – wskazał w 2017 r. rozmowie z KAI.

Wspólne vademecum?

Sekretarz Rady ds. Ekumenizmu ks. Sławomir Pawłowski SAC zapowiada, że oprócz oczekiwania na watykańskie zatwierdzenie wspólnej deklaracji o małżeństwach mieszanych, w roku 2021 w Komisji ds. Dialogu PRE i KEP trwać będą prace nad vademecum, które ma być przewodnikiem dla uczestników nabożeństw w różnych Kościołach oraz przybliży terminologię i panujące w nich zwyczaje. „Opracowanie to nie ma być wykładem teologii liturgii, ale praktycznym przewodnikiem dla osób należących do innych Kościołów. Ma dotyczyć zachowania się gości z innych Kościołów: podczas liturgii eucharystycznej (Boska Liturgia, Msza Święta, Wieczerza Pańska); podczas innych nabożeństw (Jutrznia, Nieszpory, nabożeństwo Słowa Bożego i inne) i podczas wizyty w miejscu kultu (kościół, kaplica, dom modlitwy) poza liturgią czy nabożeństwem. Chodzi o kwestię postawy ciała (np. siedząca, stojąca, klęcząca) i gestów (np. znak krzyża, pokłon, zapalenie świecy) w czasie akcji liturgicznej i w przestrzeni sakralnej (ołtarz, tabernakulum, ikony), które są przejawem szacunku dla gospodarzy, ale nie są sztuczne i nie wprowadzają w błąd co do przynależności wyznaniowej gości. Zostaną także przedstawione zasady communicatio in sacris („łączności w rzeczach świętych”), czyli udzielania (czy nieudzielania) sakramentów osobom nie należącym do danego Kościoła. Poruszona zostanie także kwestia zwrotów komunikacyjnych (np. powitań) oraz sposobu zwracania się do osób duchownych” – wyjaśnił pallotyn.

Zapowiedział też rychłe wydanie polskiego tłumaczenia dokumentu „Biskup i jedność chrześcijan. Vademecum ekumeniczne”, ogłoszonego w 2020 roku przez Papieską Radę ds. Popierania Jedności Chrześcijan. Ma on być „busolą” w ekumenicznej drodze biskupa wraz z jego diecezją. Oparty jest na dotychczasowych dokumentach Kościoła katolickiego na temat ekumenizmu, ale wybiera z nich treści najbardziej praktyczne, uwzględniając najnowsze osiągnięcia ruchu ekumenicznego.

Wskazuje, że to katolicy powinni robić pierwszy krok w kierunku braci i sióstr innych wyznań. Zaleca biskupowi, by zapoznał się z osobami odpowiedzialnymi za inne wspólnoty chrześcijańskie, modlił się osobiście i publicznie nie tylko z nimi, ale także za nich, a gdy to możliwe uczestniczył w liturgii ich święceń/ordynacji i zapraszał na własne celebracje lub ważne wydarzenia. „To bardzo zgrabny dokument, który przyda się nie tylko biskupom: krótki, bardzo praktyczny, świetnie się go czyta” – zachęcił ks. Pawłowski.