Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw to pierwszy w Polsce akt prawny, który kompleksowo odnosi się do tematyki ochrony małoletnich. Projekt ustawy w tej sprawie jest w Sejmie. - W Ministerstwie Sprawiedliwości przygotowaliśmy bardzo wiele rozwiązań, które już chronią przed przemocą najsłabszych jak np. ustawa antyprzemocowa 1.0 i 2.0, ustawa o kuratorach, o resocjalizacji nieletnich i ustawa o rejestrze pedofilów - mówił w piątek na konferencji w Sejmie dr Marcin Romanowski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Polskie zmiany prawne, których celem jest poprawa ochrony dzieci i kobiet przed przemocą domową uzyskuje najwyższe uznanie międzynarodowe w środowiskach ekspertów, którzy zajmują się zwalczaniem przemocy. - Bardzo często nasze rozwiązania są przedstawiane jako wzorcowe dla innych krajów, bo w Polsce rzeczywiście skończyliśmy z wieloma patologiami w zakresie przemocy domowej - mówił Marcin Romanowski, członek Suwerennej Polski, czyli nowej nazwy koalicyjnej partii Solidarna Polska.

Prace nad poprawą ochrony dzieci przed przemocą domową są dalej kontynuowane, bo - jak mówi Romanowski - ministerstwo sprawiedliwości nie spoczęło na laurach. - Prowadzimy bardzo wiele analiz z najlepszymi ekspertami, którzy zidentyfikowali wiele luk w polskim systemie prawnym. Dlatego do Sejmu już trafił projekt ustawy kolejnych zmian, których celem jest prawa ochrony dzieci przed przemocą domową - podkreślił Romanowski.

Poseł Anna Maria Siarkowska przypomniała dotychczasowe dokonania rządu i Ministerstwa Sprawiedliwości ws. lepszej ochrony dzieci przed przemocą. - Już wcześniej wprowadziliśmy przepisy, które chronią dzieci, bo sprawca przemocy domowej w świetle prawa jest izolowany od swoich ofiar. Musi opuścić swoje miejsce zamieszkania i dodatkowo ma zakaz zbliżania się do ofiar. To właśnie jest bardzo realne działanie przeciwdziałania przemocy domowej - wskazała poseł Siarkowska z Suwerennej Polski. - Teraz proponujemy nowe rozwiązania walki z przemocą, aby cały system uczył się i identyfikował te "białe plamy" i miejsca działające niewystarczająco sprawnie, aby tej przemocy coraz bardziej skutecznie przeciwdziałać. Dlatego żywię nadzieję, że nad tym projektem pochylą się wszyscy posłowie niezależnie od opcji politycznej, bo tego wymaga dobro dzieci - dodała Siarkowska.

W projekcie nowej ustawy wprowadzany jest obowiązek Serious case review - analizę przypadków krzywdzenia dzieci ze skutkiem śmiertelnym czy ciężkiego uszkodzenia ciała. Zostanie powołana specjalna Komisja ekspertów, która będzie miała za zadanie zbadać każdy przypadek gdzie zmarło dziecko albo doznało ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Wszystko to po to, żeby zidentyfikować, jaka instytucja, jaka procedura zawiodła, aby można było wyciągnąć wnioski i poprawić system. - Musimy być mądrzy przed szkodą. Już teraz od kilku miesięcy Instytut Wymiaru Sprawiedliwości prowadzi takie badania. Inni dyskutują, my pracujemy. Teraz wprowadzamy formalny obowiązek analizy takich spraw na przyszłość – powiedział Romanowski.

Ustawa przewiduje analizę zdarzeń, stanowiących czyny zabronione określone w Kodeksie karnym popełnione przez rodzica lub opiekuna, których skutkiem jest śmierć dziecka lub doznanie przez niego ciężkich obrażeń ciała. Analizy będą prowadzone przez zespół ekspertów powołany przez Ministra Sprawiedliwości. W skład Zespołu wejdzie sześciu ekspertów z dziedziny prawa, medycyny, pediatrii, psychologii, psychiatrii, pedagogiki i socjologii. Osoby te oprócz wykształcenia wyższego w każdej ze wskazanych dziedzin, będą musiały posiadać sześcioletnie doświadczenie w pracy zawodowej. Każdorazowo w analizie będzie uczestniczyć w charakterze eksperta konsultanta, dwóch przedstawicieli organizacji pozarządowych działających stale na terenie miejscowości, na której doszło do zdarzenia objętego analizą lub będącej miejscem zamieszkania małoletniego. W ustawie nałożono na ekspertów obowiązek osobistego wykonywania powierzonych im czynności, jego naruszenie będzie powodować odwołanie z funkcji . Wymóg ten został sformułowany w oparciu o przekonanie, że warunkiem sporządzenia rzetelnego raportu jest samodzielne zapoznanie się z aktami, i uczestnictwo w każdej czynności.

Projekt ustawy wprowadza postulowany od wielu lat obowiązek posiadania procedur skutecznego reagowania w sytuacji podejrzenia, że dziecko jest krzywdzone, czyli tzw. Standardy Ochrony Małoletnich. - Musimy mieć pewność, że dzieci są bezpieczne w miejscach, gdzie przebywają – w szkole, w klubie sportowym, w innych miejscach gdzie dzieci spędzają czas – mówił Marcin Romanowski.

Podziel się cytatem

Projektowana ustawa nakłada na każdy podmiot zarządzający placówką oświatową, opiekuńczą, wychowawczą, artystyczną, medyczną, sportową, religijną, turystyczną, do której uczęszczają małoletni obowiązek wprowadzenia Standardów Ochrony Małoletnich. Zaniechanie tego obowiązku będzie wykroczeniem, a standardy będą musiały zostać dostosowane do charakteru i rodzaju placówki.

Kolejnym nowym rozwiązaniem jest kwestionariusz oceny, czy zachodzi zagrożenie dla życia lub zdrowia dziecka. Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy domowej przewiduje możliwość zabrania dziecka z rodziny, jeśli dzieje mu się krzywda. - Wprowadzamy kwestionariusz oceny, czy zachodzi zagrożenie dla życia lub zdrowia dziecka, aby z jednej strony uniknąć bezpodstawnych ingerencji w życie rodzinne, ale żeby przede wszystkim zobowiązać pracowników do starannego przeanalizowania sytuacji dziecka i podjęcia decyzji o zabraniu dziecka, jeśli zagrożenie jest rzeczywiste. Takie narzędzie z powodzeniem sprawdziło się w przydatku tzw. ustawy antyprzemocowej 1.0 przy ocenie, czy sprawca przemocy zagraża życiu lub zdrowiu domowników i w konsekwencji musi natychmiast opuścić mieszkanie. Opieramy się więc na sprawdzonych instrumentach – podkreślił Marcin Romanowski.

Ministerstwo Sprawiedliwości wprowadziło też tzw. rejestr pedofilii, który powoduje, że osoby które popełniły przestępstwa na tle seksualnym wobec małoletnich nie mogą pracować z dziećmi. Instytucje pracujące z dziećmi maja obowiązek sprawdzania swoich pracowników w rejestrze. Natomiast nowy projekt wprowadza system kontroli, czy instytucje zobowiązane do sprawdzania swoich pracowników w rejestrze pedofili wypełniają ten obowiązek należycie. Wzmacniamy również sankcje za nierealizowanie tego obowiązku. Dodatkowo wprowadzamy analogiczny obowiązek kontroli cudzoziemców zatrudnianych w Polsce.

Projekt zmienia również charakter czynu, którego znamieniem jest dopuszczenie do pracy lub innej działalności związanej z pracą z małoletnimi osoby, co do której zatrudniający posiada wiedzę, że jej one są zamieszczone w Rejestrze, albo wiedząc, że została ona skazana w innym państwie za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności. Działanie to umyślnie naraża małoletniego na zagrożenie, dlatego będzie ono przestępstwem. Ma to na celu uzyskanie rzetelnej weryfikacji osób, które będą pracować z małoletnimi.

Nowelizacja przewiduje obowiązek szkoleń dla sędziów rodzinnych z zakresu psychologii i komunikacji z dzieckiem. Odpowiedzialność jaka ciąży na sędziach rodzinnych powoduje, że właściwe przygotowanie i stałe podnoszenia kwalifikacji w dziedzinach pozaprawnych także jest niezbędne. Sędziowie rodzinni muszą posiadać wiedzę z zakresu psychologii, umiejętności rozpoznawania symptomów krzywdzenia dziecka, umiejętnego prowadzenia postępowania, gdzie pojawia się spór o dziecko, tak by jego interes był należycie zabezpieczony. - W tzw. ustawie antyprzemocowej 2.0 wprowadziliśmy obowiązek szkolenia co 4 lata dla sędziów z wydziałów karnych, którzy wysłuchują dzieci w przyjaznych pokojach. Teraz rozszerzamy ten obowiązek na sędziów rodzinnych – zaznaczył wiceminister Marcin Romanowski.

Osoby pokrzywdzone przestępstwem nawet po latach nie mogą być zaskakiwane faktem, że sprawca przestępstwa opuścił zakład karny i wraca do tej samej miejscowości. Projekt gwarantuje osobom pokrzywdzonym przestępstwami o ciężkim charakterze oraz osobom małoletnim prawo do uzyskania informacji w sytuacji, gdy skazany sprawca popełnionego na ich szkodę przestępstwa ma zostać zwolniony.

Ministerstwo Sprawiedliwości wspólnie z kilkudziesięcioma innymi instytucjami (w tym m.in. Policja, straż Graniczna, NASK, Ministerstwo Cyfryzacji, Rodziny, Edukacji i Nauki, Sportu) przygotowała oparty na międzynarodowym standardzie Krajowy Plan przeciwdziałania przestępczości przeciwko wolności seksualnej i obyczajności na szkodę małoletnich na lata 2023-2026. Projekt ustawy zobowiązuje do utworzenia Zespołu, którego zadaniem będzie monitorowanie wdrożenia tego planu i opracowanie kolejnych – w zakresie ochrony dzieci przed przemocą.

Podziel się cytatem

Projekt Krajowego Planu przeciwdziałania jest aktualnie w konsultacjach społecznych i uzgodnieniach międzyresortowych i powinien być szybko przyjęty przez Radę Ministrów. - Kończymy z sektorowością i imposybilizmem. Wprowadzamy najwyższe standardy ochrony dzieci przed przestępstwami na tle seksualnym. Bardzo dziękuje wszystkim instytucjom zaangażowanym w przygotowanie tego Krajowego Planu działania. Bez współpracy nie byłoby to możliwe, to nasz wspólny sukces. To przede wszystkim ogromne wsparcie w ochronie dzieci – mówił wiceminister Marcin Romanowski. - Nasze projekt przewiduje ustawową podstawę dla tworzenia dwóch odrębnych planów: planu przeciwdziałania przemocy na szkodę dzieci oraz plan przeciwdziałania przestępstwom przeciwko wolności seksualnej i obyczajności na szkodę osób małoletnich. Rezultatem będą więc dwa plany, które zapewne w niektórych aspektach będą się przenikać, tym niemniej uznaliśmy, że z uwagi na specyfikę i charakter przestępstw seksualnychmuszą być one potraktowane osobno - dodał wiceminister Romanowski.